ඊමේල් වංචාවකට හසු වීම ඕනෑම කෙනෙකුට සිදුවිය හැකි දෙයකි. තතුබෑම් වංචාවක් ලෙසද හැඳින්වෙන ඊමේල් වංචාවකට මුරපද, ක්‍රෙඩිට් කාඩ් අංක, ගිණුම් දත්ත, ලිපින සහ තවත් බොහෝ සංවේදී තොරතුරු සොරකම් කිරීම සඳහා ඊමේල් සහ වංචනික වෙබ් අඩවි භාවිතා කිරීම ඇතුළත් වේ. ඔබේ බැංකුවෙන් ලැබෙන පණිවිඩ හෝ වෙනත් විශ්වාසදායක ප්‍රභවයක් වැනි වංචනික ඊමේල් නීත්‍යානුකූල ලෙස පෙනෙන පරිදි සකසා අපරාධකරුවන් ඔබගේ පුද්ගලික තොරතුරු ඉල්ලා සිටින අතර, පසුව අනන්‍යතා සොරකම් සඳහා භාවිතා කරයි.
ඔබ ඊමේල් වංචාවකට ගොදුරු වූවා නම් ඔබ කළ යුත්තේ කුමක්ද?
මුරපද වෙනස් කරන්න
තතුබෑම් වංචාවකට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ඔබ වැරදි සබැඳියක්(Link) කරා ගමන් කර හෝ පුද්ගලික තොරතුරු ලබා දී ඇත්නම්, ඔබගේ මුරපද වහාම වෙනස් කරන්න. මෙය ඊමේල්, බැංකු ගිණුම් සහ PIN අංක ඇතුළුව සියලුම ගිණුම් සඳහා සිදු කරන්න. අංක සහ සංකේත සහිත ශක්තිමත්, සංකීර්ණ, නව මුරපද සාදන්න. එවැනි මුරපද සයිබර් අපරාධකරුවන්ට බිඳ දැමීමට වඩා දුෂ්කර ය.
මූල්‍ය ආයතන වෙත දැනුම් දෙන්න
හැකි ඉක්මනින් මූල්‍ය ආයතන අමතා ඔබේ ගිණුම වංචාවකට ලක්විය හැකි බව ඔවුන්ට දන්වන්න. ගැටළුව විසඳන තුරු ඔබේ ගිණුමේ වංචා අනතුරු ඇඟවීමක් ක්‍රියාත්මක කරන්න.
ණය පත් සමාගම් අමතන්න
ණය පත් සමාගම් දැනුවත් කර තත්වය පැහැදිලි කරන්න. ඔබගේ ණය පත් තවමත් භාවිතා කර නොමැති නමුත් අනාගතයේදී අනවසර ලෙස ඔබෙන් මුදල් අය කර ගනී යැයි ඔබට හැඟේ නම්, ඔබගේ කාඩ්පත් අවලංගු කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. සිදු වූ දේ ඔබේ බැංකුවට දැනුම් දීම මගින් ඔබේ ණය පත් තවදුරටත් ආරක්ෂා කර ගත හැකිය.
ඔබේ මෘදුකාංග යාවත්කාලීන කරන්න
ඔබේ මෘදුකාංග නවතම අනුවාදයට යාවත්කාලීන කරන්න. ඉන්පසුව වෛරස් හෝ වෙනත් අනිෂ්ට මෘදුකාංගයකින් (Malware) ඔබේ පරිගණක පද්ධතියට හානියක් වී ඇතැයි ඔබට සිතෙන්නේ නම් පුළුල් වෛරස් පරිලෝකනයක් ක්‍රියාත්මක කරන්න. මීට අමතරව, ඔබ සංකේතනය (Encryption) භාවිතා කළ යුතුය. ඔබ ෆයර්වෝලයක් සක්‍රීය කර ඇති බවට සහතික විය යුතු අතර බාහිර දෘඩ තැටියක පුද්ගලික තොරතුරු නිතිපතා ගබඩා කරන්න. හැකි සෑම විටම පොදු Wi-Fi ජාල භාවිතා කිරීමෙන් වළකින්න. ඔබ පොදු සම්බන්ධතාවයක් භාවිතා කළ යුතු නම්, අතථ්‍ය පුද්ගලික ජාලයක් (VPN) වැනි වඩාත්ම ආරක්ෂිත විකල්පය තෝරා ගන්න. එසේම, භාවිතයේ නොමැති විට ඔබේ පරිගණකය ක්‍රියා විරහිත කිරීමට වග බලා ගන්න. එය ක්‍රියා විරහිතව පවතින විට හැකර්වරුන්ට ප්‍රවේශ විය නොහැක.
ගිණුම් නිතිපතා පරීක්ෂා කරන්න
සැක සහිත ක්‍රියාවක් සිදු නොවන බවට වග බලා ගැනීම සඳහා ඔබේ බැංකු සහ ණය පත් ගිණුම් නිරන්තරයෙන් සමාලෝචනය කරන්න. ඔබ වංචාවෙන් 100%ක් ඉවත් වූ බව සහතික වන තුරු ඔබේ ණය වාර්තාවේ වංචා පිළිබඳ අනතුරු ඇඟවීම නිරන්තරයෙන් පරික්ෂා කිරීමට වග බලා ගන්න.
සම්පත් වාර්තා කිරීම
“ජාතික වංචා තොරතුරු මධ්‍යස්ථානය” ඇතුළු ඊමේල් වංචාවක් වාර්තා කිරීම සඳහා බොහෝ සම්පත් තිබේ. මෙම සමාගම ෆෙඩරල් රජයට වංචනික ක්‍රියාකාරකම් වාර්තා කරන අතර වංචා සිදුවීම් පිළිබඳ සවිස්තර වාර්තා පවත්වාගෙන යයි. ආධාර සඳහා ඔබේ ප්‍රාන්තය තුළ ඔබට සම්බන්ධ විය හැකි සම්බන්ධතා පිළිබඳ විස්තරද ඔවුන් සපයයි.
වෙනත් ප්‍රයෝජනවත් සම්පත්
- අන්තර්ජාල අපරාධ පැමිණිලි මධ්‍යස්ථානය: FBI සහ ජාතික වයිට් කරපටි අපරාධ මධ්‍යස්ථානය “අන්තර්ජාල අපරාධ පැමිණිලි මධ්‍යස්ථානය” නමින් වෙබ් අඩවියක් පවත්වාගෙන යයි. ඊමේල් වංචා වළක්වා ගැනීම සහ ඔබ එවැනි දෙයකට ගොදුරු වුවහොත් කුමක් කළ යුතුද යන්න පිළිබඳ බොහෝ ඉඟි සහ වෙනත් ප්‍රයෝජනවත් තොරතුරු එහි අඩංගු වේ. ඔබගේ අනන්‍යතාවය සොරකම් කළ හෝ උත්සාහයක් ගත් තෙවන පාර්ශවයකට එරෙහිව හිමිකම් පෑමක් සඳහා එය සබැඳියක් ද ඉදිරිපත් කරයි.
- එක්සත් ජනපද අධිකරණ දෙපාර්තමේන්තුව: එක්සත් ජනපද අධිකරණ දෙපාර්තමේන්තුව ඔබට විද්‍යුත් තැපැල් වංචා පැමිණිලි කිරීමට ඉඩ දෙන වෙබ් අඩවි පවත්වාගෙන යයි. වෙබ් අඩවියේ ප්‍රයෝජනවත් ඉඟි සහ උපදෙස් ද තිබේ.
- ජාතික පාරිභෝගික ලීගය: මෙම වෙබ් අඩවියට පැමිණිල්ලක් ගොනු කිරීමට ඔබට හැකි අතර වංචා වළක්වා ගන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ තොරතුරු සපයයි.
- වඩා හොඳ ව්‍යාපාරික කාර්යාංශය: ඔබට සිදු වූ දේ පිළිබඳව අන් අය දැනුවත් කිරීමට මේ මඟින් හැකි වන අතර එමඟින් ඔවුන් එකම වංචාවන්ට හසු නොවනු ඇත.
වංචා සම්බන්ධ ගැටළු නිරාකරණය වන තෙක් ඔබ ක්‍රියාශීලීව සිටින්න, අනාගතයේ දී සොයා බැලිය යුතු දේ දැන ගන්න. තතුබෑම් සහ වෙනත් අන්තර්ජාල වංචාවන් පිළිබඳව ඔබ වැඩි වැඩියෙන් දැනුවත් වන තරමට එවැනි ගැටළු ඇතිවීමට ඇති ඉඩකඩ අඩුය.
